Ο Gord Hill είναι αναρχικός καλλιτέχνης και μέλος της εθνότητας Kwakwaka’wakw, ο οποίος δραστηριοποιείται εδώ και δεκαετίες σε αντιαποικιακούς και αντικαπιταλιστικούς αγώνες. Με τα χρόνια, η τέχνη και η κριτική του αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης και πρόκλησης για εμάς. Ο Γκόρντ είναι ο συγγραφέας δύο κόμικς, του κόμικ “The 500 Years of Resistance” και “The Anti-Capitalist Resistance”, καθώς επίσης του κόμικ “500 Years of Indigenous Resistance” και διαχειρίζεται τον ιστότοπο “Warrior Publications”. Σχεδιάζει και γράφει με το ψευδώνυμο “Zig Zag”.
Προφανώς, υπήρχαν πάντα διασταυρώσεις μεταξύ τέχνης και αντίστασης, αλλά θα θέλαμε να ακούσουμε πώς βλέπεις αυτές τις διασταυρώσεις για τον εαυτό σου και πώς βλέπεις αυτές να φτάνουν στην κοινωνία σήμερα.
Πιστεύω ότι η τέχνη αποτελεί σημαντικό μέρος της αντίστασης μέσω της συμβολής της σε μια συνολική κουλτούρα αντίστασης. Η τέχνη εμπνέει, εκπαιδεύει, παρακινεί και βοηθά στη διατήρηση της ιστορίας της αντίστασης. Σήμερα η τέχνη είναι ίσως ακόμη πιο παραγωγική στα κοινωνικά κινήματα λόγω της μεγαλύτερης πρόσβασης στην τεχνολογία επικοινωνιών, με νέες μορφές όπως memes και gifs, αν και θεωρώ ότι αυτές είναι πιο παροδικές από τις παραδοσιακές μορφές όπως αφίσες, πανό, μπλουζάκια κλπ. Η κύρια εστίασή μου είναι στις γραφικές τέχνες, αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίσω τη δύναμη άλλων μέσων όπως η συγγραφή, η μουσική κλπ., το σύνολο των οποίων συμβάλλει στην οικοδόμηση και διατήρηση μιας κουλτούρας αντίστασης.
Είναι οι αισθητικές επιλογές που κάνεις στην τέχνη σου πολιτικές από μόνες τους;
Σε ορισμένες περιπτώσεις ναι, γιατί συνειδητά χρησιμοποιώ εικόνες που ελπίζω να ενδυναμώνουν ή να εμπνέουν. Χρησιμοποιώ επίσης συχνά όσες θεωρώ εμβληματικές εικόνες από μια συγκεκριμένη δράση ή γεγονός, εικόνες με τις οποίες μπορεί ήδη οι άνθρωποι να είναι εξοικειωμένοι και που βοηθούν στην ενίσχυση της αυθεντικότητας στο έργο μου. Ή συνθήματα σε πανό που βοηθούν στη μεταφορά ενός μηνύματος, ειδικά με τα κόμικς στα οποία έχω πολύ περιορισμένο χώρο για κείμενο. Θα χρησιμοποιήσω επίσης συνειδητά εικόνες για να «κανονικοποιήσω» μαχητικές ενέργειες, όπως για παράδειγμα να συμπεριλάβω άτομα με μάσκες σε μια εικόνα συγκέντρωσης ή διαδήλωσης.
Μπορείς να μας μιλήσεις για άλλους καλλιτέχνες και παραδόσεις από τις οποίες αντλείς πολιτική και αισθητική έμπνευση;
Προφανώς…μερικοί από τους καλλιτέχνες που με ενέπνευσαν είναι από τον Louis Karoniaktajeh Hall (τον Mohawk καλλιτέχνη που σχεδίασε τη σημαία και το εγχειρίδιο του μαχητή), τον Art Wilson (ένας καλλιτέχνης Gitxsan που χρησιμοποίησε την παραδοσιακή τέχνη της βορειοδυτικής ακτής για να ασχοληθεί με τους σύγχρονους αγώνες, στο βιβλίο του με τίτλο “Heartbeat of the Earth: A First Nations Artist Records Injustice and Resistance”), τον Joe Sacco (ο οποίος έκανε τα παλαιστινιακά κομικς), καθώς επίσης μέχρι πιο παραδοσιακούς ιθαγενείς καλλιτέχνες όπως ο Tony Hunt (Kwakwaka’wakw) και ο Mark Henderson (Kwakwaka’wakw). Οι καλλιτέχνες της “παλιάς σχολής” που με ενέπνευσαν είναι οι Jack Kirby, Alex Toth, Berni Wrightson, Alex Nino και Frank Frazetta.
Ως καλλιτέχνης και ιστορικός, μπορείς να μας μιλήσεις για τις διαφορές μεταξύ της γραπτής ιστορίας και της προφορικής παράδοσης και πώς η χρήση συμβολισμών μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτές τις μεθόδους;
Η γραπτή ιστορία είναι χρήσιμη για τους ιστορικούς καθώς παρέχει ημερομηνίες, ονόματα και τοποθεσίες, οι οποίες βοηθούν στην κατανόηση της ιστορίας χρονολογικά. Από αυτή τη χρονολογία μπορούμε να δούμε, για παράδειγμα, τη διαδικασία αποικισμού ή την επέκταση μιας αυτοκρατορίας κλπ. Τα ευρωπαϊκά κράτη δεν εμφανίστηκαν από το πουθενά, αλλά ήταν αποτέλεσμα μιας μακράς ιστορίας αποικισμού από τους Ρωμαίους και αιώνων πολέμου μεταξύ των φεουδαρχικών βασιλείων που εμφανίστηκαν μετά την κατάρρευση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Αυτή η ιστορία, μεγάλο μέρος της οποίας καταγράφηκε από τους παρατηρητές εκείνη την εποχή, μας βοηθά να κατανοήσουμε πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος που ζούμε σήμερα. Η προφορική ιστορία των ιθαγενικών πληθυσμών απεικονίστηκε ως μυθολογία ή φαντασία, αλλά γνωρίζουμε σήμερα ότι τα γεγονότα που λέγονται ως προφορική ιστορία είναι πραγματικά γεγονότα που όντως συνέβησαν. Για παράδειγμα, υπάρχουν εκτεταμένες προφορικές ιστορίες για έναν σεισμό και ένα τσουνάμι, που χρονολογούνται από το 1700, κατά μήκος της βορειοδυτικής ακτής, για τα οποία οι επιστήμονες γνωρίζουν τώρα πως πραγματικά συνέβησαν και πως προκάλεσαν σημαντικές καταστροφές σε πολλά χωριά. Η προφορική ιστορία αυτού του γεγονότος το απεικονίζει ως αποτέλεσμα των ενεργειών των πνευματικών δυνάμεων· Από τη στιγμή που οι επιστήμονες συνέδεσαν τις ιστορίες με πραγματικά γεγονότα, αυτές θεωρήθηκαν μυθολογία και απορρίφθηκαν.
Όσον αφορά την προφορική ιστορία, οι ιθαγενείς είχαν πολλούς τρόπους να απεικονίσουν αυτές τις ιστορίες μέσω γραφικών τεχνών, όπως τα εικονογράμματα, τους πίνακες ζωγραφικής, τα έργα με χάντρες και τα γλυπτά. Τα τραγούδια και οι χοροί ήταν ένας άλλος τρόπος, ώστε οι προφορικές ιστορίες να μην λησμονηθούν.
Σήμερα, υπάρχουν παραδείγματα προφορικής ιστορίας που συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται, όπως η ποίηση και το χιπ χοπ. Ακόμη και τα βίντεο με συνεντεύξεις και μαρτυρίες αποτελούν παραδείγματα προφορικής ιστορίας.
Θεωρώ ότι τα κόμικς είναι ένα καλό «ενδιάμεσο έδαφος», καθώς συνδυάζουν τη γραπτή ιστορία με τις γραφιστικές εικόνες.
Πού βλέπεις τη συνάντηση των ιθαγενικών αγώνων με τους αναρχικούς αγώνες;
Θα έλεγα ότι συναντιούνται στην αντίθεσή τους με το κράτος και το κεφάλαιο, το οποίο για τους ιθαγενικούς λαούς γίνεται αντιληπτό ως αντιαποικιακή και αντικαπιταλιστική αντίσταση, αν και η έννοια του αντικαπιταλισμού είναι ίσως πιο αδύναμη από αυτήν της αντιαποικιακής αντίστασης. Νομίζω οτι αυτή ίσως είναι η πιο σημαντική συνάντησή τους, αλλά υπάρχουν επίσης ιδέες όπως ο αντιαυταρχισμός και οι μορφές οργάνωσης που βασίζονται στην ισότητα. Αν και αυτό διαφέρει σε κάποιο βαθμό από τη μια ιθαγενική εθνότητα στην άλλη, είναι γενικά ένα αρκετά ισχυρό κομμάτι της παραδοσιακής μας κουλτούρας (με ορισμένες εξαιρέσεις).
Με ποιο τρόπο θεωρείς πως οι αναρχικοί, οι οποίοι δεν είναι ιθαγενείς, μπορούν να ενημερωθούν και να υποστηρίξουν τους ιθαγενικούς αγώνες;
Με το να γνωρίσουν την ιστορία της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας και να την συμπεριλάβουν στην ανάλυση και τις δράσεις τους.
Από ποια κινήματα προηγούμενης περιόδου έχεις διδαχθεί περισσότερο;
Θα έλεγα σίγουρα από τη γενιά του ‘68: από το AIM (American Indian Movement)/ Red Power Movements, τους μαύρους πάνθηρες, όπως επίσης από τους αγώνες των μαύρων για τα πολιτικά δικαιώματα τις δεκαετίες 1950-1960 και τους ζαπατίστας. Εμπνεύστηκα όμως και από τα κινήματα της αυτονομίας, ιδιαίτερα στην Ιταλία και την Δυτική Γερμανία.
Έχεις νιώσει ποτέ διχασμένος μεταξύ του ρόλου σου ως καλλιτέχνη και της ευθύνης σου για άλλες μορφές πολιτικής αντίστασης; Εάν ναι, πώς επέλυσες αυτά τα διλήμματα;
Όχι, δεν ένιωσα ποτέ διχασμένος μεταξύ αυτών των δυο… Είναι όλα μέρος μιας ποικιλομορφίας τακτικών και πιστεύω πως η προπαγάνδα είναι ζωτικό κομμάτι των κινημάτων και της αντίστασής τους, όπως επίσης και της οικοδόμησης μιας κουλτούρας αντίστασης. Πιστεύω, ωστόσο, οτι είναι σημαντικό για τους ανθρώπους που ασχολούνται με την τέχνη ή τη συγγραφή ή οποιαδήποτε άλλη μορφή προπαγάνδας να συμμετέχουν στο κίνημα, διότι διαφορετικά δεν μπορούν να έχουν επαφή με τα γεγονότα και τις νέες τάσεις.
Μέσα στα χρόνια έχεις μιλήσει αρκετά για τις τακτικές μέσα στους αγώνες. Πιστεύεις οτι αυτές οι κουβέντες είναι παρόμοιες στο πλαίσιο των ιθαγενικών αγώνων και των μη ιθαγενικών; Έχεις δει αλλαγές σε αυτές τις συζητήσεις όλα αυτά τα χρόνια;
Κατά κάποιο τρόπο, η συζήτηση για τις τακτικές είναι παρόμοια. Για παράδειγμα, σε ορισμένες περιπτώσεις στα ιθαγενικά κινήματα, υπάρχει μια συζήτηση σχετικά με τη χρήση μάσκας και τη διεξαγωγή παράνομων άμεσων ενεργειών. Γίνονται συζητήσεις σχετικά με την μαχητικότητα, την διαχείριση των αποκλεισμών ή των καταλήψεων, την ασφάλεια και την αντι-παρακολούθηση. Δεν νομίζω πως αυτές οι συζητήσεις έχουν αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, ας πούμε από την κρίση Oka του 1990, αλλά αντιθέτως εμφανίζονται και υποχωρούν ανάλογα με τους τύπους των κινητοποιήσεων που προκύπτουν. Μια αλλαγή ήταν σχετικά με τις συζητήσεις γύρω από την ασφάλεια του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το facebook, το οποίο χρησιμοποιείται πρόσφατα από την αστυνομία για έρευνες και διώξεις.
Ο αγώνας ενάντια στον πετρελαιαγωγό “Dakota Access Pipeline” στο Standing Rock είναι αναμφισβήτητα ο πιο εξέχων αγώνας για την ιθαγενική αυτονομία που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια. Πιστεύεις οτι υπάρχουν σημαντικά φιλοσοφικά ή τακτικά μαθήματα που πρέπει να λάβουμε υπόψιν σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής αυτού του αγώνα;
Ναι, θα έλεγα οτι η καμπάνια NoDAPL ήταν πολύ σημαντική για διάφορους λόγους. Ενώ υπήρξαν αρκετές καμπάνιες ενάντια σε αγώγους στον Καναδά, και συγκεκριμένα στην Βritish Columbia, ήταν ο πρώτος πραγματικός αγώνας που εκδηλώθηκε ενάντια στον προτεινόμενο αγωγό, όταν ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής. Στον Καναδά ο αγωγός “Enbridge Northern Gateway pipeline” εγκαταλείφθηκε τελικά μετά από αρκετά χρόνια ιθαγενικής αντίστασης. Στο “Unis’tot’en camp”, δεν φαίνεται να επιχειρήθηκε η κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου, που είχε προταθεί, στη γη των Unis’tot’en. Έτσι, η καμπάνια NoDAPL ήταν η πρώτη που αντιστάθηκε ενεργά στην κατασκευή ενός αγωγού.
Πιστεύω οτι ειδικά για τους ιθαγενείς στις ΗΠΑ, η καμπάνια NoDAPL, ήταν πολύ σημαντική και είμαι βέβαιος πως χιλιάδες νέοι ιθαγενείς ριζοσπαστικοποιήθηκαν, με κάποιο τρόπο, συμμετέχοντας σε αυτήν.
Τελικά όμως η καμπάνια NoDAPL απέτυχε. Θα έλεγα πως αυτό συνέβη για διάφορους λόγους, ο πρωταρχικός είναι οτι η εναντίωση, εκτός από κάποιες μαχητικές ενέργειες που έλαβαν χώρα, βασίστηκε κυρίως σε ειρηνικές και “μη βίαιης πολιτικής ανυπακοής” μορφές. Οποιαδήποτε απόπειρα υιοθέτησης ποικιλόμορφων τακτικών απέτυχε σε μεγάλο βαθμό από τους οργανωτές τύπου ΜΚΟ που κυριάρχησαν στις σχετικές συζητήσεις, σε συνδυασμό με την έλλειψη εμπειρίας ανάμεσα στα μέλη της περιοχής του Standing Rock.
Αντίθετα, θα ήθελα να επισημάνω το παράδειγμα της αντίστασης των Mi’kmaq στο New Brunswick το 2013 ενάντια στις ερευνητικές εργασίες για την εξόρυξη υδρογονανθράκων. Δεν είχαν συγκεντρώσει χιλιάδες ανθρώπους, δεν συμμετείχαν “μεγάλα ονόματα” και δεν είχαν χιλιάδες δολάρια στη διάθεσή τους. Κινητοποιήσαν την κοινότητά τους και μετά από μια σύντομη προσπάθεια για μη βίαιη πολιτική ανυπακοή, πραγματοποίησαν μαχητικές ενέργειες, όπως σαμποτάζ και αποκλεισμούς δρόμων. Ο βασικός τους αποκλεισμός διαλύθηκε από την αστυνομία τον Οκτώβρη του 2013, του οποίου όμως αποτέλεσμα είναι η καταστροφή 6 οχημάτων της αστυνομίας. Στη συνέχεια, χρησιμοποίησαν φλεγόμενα ελαστικά για τους αποκλεισμούς ώστε να διακόψουν τις ερευνητικές εργασίες. Τελικά, η εταιρία “SWN Resources” αποσύρθηκε πριν ολοκληρώσει τις εργασίες και την επόμενη χρονιά διεξήχθησαν τοπικές εκλογές, όπου η κυβέρνηση που ήταν υπέρ των εξορύξεων απομακρύνθηκε από την εξουσία, πάνω σε μια διαδικασία που ειδώθηκε ως δημοψήφισμα σχετικά με τις εξορύξεις. Η νέα κυβέρνηση αποφάσισε την αναστολή εξορύξεων. Οι Mi’kmaq, αν και ήταν λιγότεροι σε αριθμό απ’ ο,τι είδαμε στο Standing Rock, και έχοντας πολύ λιγότερους πόρους, νίκησαν.
Κοιτάζοντας αυτές τις δυο καμπάνιες, υπάρχουν πολλά μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε και θα ήθελα να προειδοποιήσω τους ανθρώπους, που επιζητούν την επανάληψη του μοντέλου του Standing Rock, καθώς αυτό έχασε.
